Muzika iz hitova – „Psiho“, „Star Trek“, „Batman“, „Džingis Kan“, „Igra prestola“
BEOGRAD, 19. novembra – Koncert filmske muzike u izvodjenju Beogradske filharmonije uz dirigenta Aleksandra Sedlara održan je sinoć (18.11.) poput pravog spektakla u velikoj sali Kolarčeve zadužbine.
Ljubitelji popularnih filmova i TV serija slušali su muziku iz mnogih klasika kao što je čuveni “Psiho” Alfreda Hičkoka, SF serijal “Zvezdane staze”, “E.T. Vanzemaljac” Stivena Spilberga, trilogija “Gospodara prstenova” prema romanu Dž. R. R. Tolkina, u režiji Pitera Džeksona.
Takodje, publika je putovala kroz svet super heroja “Betmena” ili brutalne priče prema romanima Dž. R. R. Martina – planetarni fenomen “Igre prestola”.
Poseban i najduži segment koncerta od 40 minuta bio je posvechen filmu „Džingis Kan“ kao premijerno izvodjenje muzike iz tog istorijskog ostvarenja.
Koncertmajstor bila je naša istaknuta violinistkinja Tijana Milošević.
Naravno, film je verovatno najpopularnija (sedma) umetnost svih vremena u istoriji, i još kada se jedno veče posveti program isključivo filmskoj muzici na kojoj su generacije odrastale uz presek novog Holivuda, onda je to veoma vešto odabran koncept samog koncerta.
Tako je ovaj filharmonijski koncert iz sezone “Na dobrom putu” posvećen svetskim metropolama, a bio je u znaku Los Anđelesa odnosno Holivuda kao njegovog glavnog obeležja.
Na muzičkom putovanju kroz istoriju filma repertoar je krenuo kroz zastrašujući triler na granici horora „Psiho“, odnosno kompoziciju Bernarda Hermana – “Psiho, svita za gudački orkestar” sa 11 stavova (Prelude, The City, The Rainstorm, The Madhouse, The Murder, The Water, The Swamp, The Stairs, The Knife, The Cellar, Finale).
Ti sablasni odsečni zvuci violine neminovno su publiku vraćali u antologijsku scenu ubistva pod tušem sa glumicom Dženet Li koja je svojevremeno te davne 1960. godine šokirala Holivud.
Plodna saradnja između antologijskog reditelja Alfreda Hičkoka i kompozitora Bernarda Hermana (1911-1975) započela je pedesetih godina hit filmovima „Nevolje sa Harijem“, „Vrtoglavica“ , „Sever-severozapad“.
Iako je kralj trilera i krimića Hičkok uveliko snimao filmove u boji, ovaj psihološki triler je ipak režiran u crno-beloj tehnici. Atraktivnost muzike za “Psiho” je što je nastala partitura namenjena isključivo gudačkim instrumentima.
Ti mračni i jezivi tonovi učinili su da publika malo poskakuje kada se prolama muzika koja asocira na strah, tragediju u tom legendarnom filmu.
Čuvena scena pod tušem prema izvornoj zamisli reditelja trebalo je da se realizuje u potpunosti bez muzike, ali je kompozitor Herman insistirao da bude uključena melodija od koje se svima diže kosa na glavi i naježi nas iznova i nakon toliko decenija.
Sledeći na listi bio je “Džingis Kan, filmska fantazija”, premijerno koncertno izvođenje – odlomci našeg Dušana Radića sa čak sedam tema i stavova – “Tempo di marcia”, “Moderato cantabile”,
“Tempo di marcia”, “Adagio cantabile”, “Allegretto”, “Allegro vivace”, “Allegro con brio”.
Dramatična i uzbudljiva muzika bila je centralni deogadjaj koji je opccinio publiku gotovo ceo jedan školski čas, i delo je apsolutno dominiralo salom bez predaha sa sedam poglavlja unutar koncertnog izvodjenja.
Naslovnu ulogu u ovom filmu tumačio je slavni egipatski i američki glumac Omar Šarif, a autor je kroz muzičku partituru predstavio živopisne slike ropstva, borbi, orijentalnih bazara, carskih palata, nežnih lјubavnih scena.
„Džingis-Kan“ je britansko-američko-zapadnonemačko-jugoslovenski istorijski film snimljen 1965. godine u režiji Henrija Levina, kao trend snimanja spektakl ostvarenja kao što su bili “Lorens od Arabije”, “Ben Hur”, “Spartak”.
Bogati opus kompozitora, profesora i redovnog člana Akademije SANU, Dušana Radića (1929-2010) ima posebno mesto u srpskoj muzici, jer je ovaj veoma plodni autor stvorio više od 200 kompozicija, gde spadaju i opera, balet, horske i kamerne partiture i naravno muzika za pozorište i film.
Više od 30 dela je pisao za kinematografiju, gde se izdvajaju filmovi “Sibirska ledi Magbet” Andžeja Vajde, “Dugi brodovi” Džeka Kardifa.
Time je bio gotov prvi čin, a drugi nakon pauze bio je znatno dinamičniji i brži, jer su odabrane kraće kompozicije kao portret novijeg Holivuda za ciljnu grupu omladinu i sveže generacije filmofila i ljubitelja pop kulture.
Tako je u prvi plan došao iransko-nemački kompozitor Ramin Đavadi za muziku iz čuvene surove i morbidne serije “Igra prestola” (Game of Thrones) od osam sezona (2011-2019) prema popularnom knjizzevnom serijalu pisca epske fantastike Džordža R. R. Martina.
Autor je postao slavan po toj seriji, ali je potpisao kompozicije i za holivudska ostvarenja “Ajronmen”, “Vorkraft”, “Blejd: Trojstvo”, “Borba titana”, dok je trenutno angažovan za pred-nastavak serije “Igra prestola” pod nazivom “Kuća zmaja” (House of Dragons 2022).
Publika je putovala kroz vasionu filmskog i televizijskog serijala naučne fantastike “Zvezdane staze” (Star Trek) uz numeru “Zvezdane staze kroz godine” Džerija Goldsmita (1929-2004) .
Američki kompozitor i dirigent u karijeri je potpisao mnoga ostvarenja kao tri nastavka akcionog filma “Rambo”, ratni ep “Paton”, horor komedije “Isterivač duhova”, “Gremlini”, SF “Totalni opoziv”, krimi priča “Poverljivo iz L.A.”, animirani “Mulan” i avantura “Mumija”.
Goldsmit je u periodu od 1979-2002. godine komponovao partiture za pet od deset filmova i dve serije iz naučno-fantastične “franšize” o avanturama na svemirskom brodu Enterprajz u budućnosti – “Zvezdane staze”.
Ponovo je epska fantastika bila u centru koncerta, i posle “Igre prestola”, Aleksandar Sedlar i Filharmoničari su prešli na svet Dž. R. R. Tolkina – “Gospodar prstenova – “Povratak kralja” kompozitora Hauarda Šora, dobitnika tri Oskara, tri Zlatna globusa i četiri Gremija.
Iako je radio oko 80 partitura za filmove, najveći uspeh postigao je sa trilogijama “Gospodar prstenova” i “Hobit”, obe u režiji Pitera Džeksona.
Beogradska filharmonija sa svim svojim članovima na sceni je pružila jedinstven muzički spektakl sa sjajnim prelazima u nove dimenzije filmskih izazova, kao da prisustvujemo inostranom savršeno uigranom ansamblu svetskih metrpopola, skoro kao da i jeste pozornica Los Anđelesa i Holivuda.
Poseban je užitak pružio Aleksandar Sedlar, retko svestrani muzičar, koji je kao dirigent sve vreme bio posvećen, strastven i uzbudjen novim muzičkim numerama koje su činile više segmenata bogate ponude koncerta.
Sedlar skoro da je i sam poželeo da na sceni zasvira neki od instrumenata i pridruži se ansamblu i uživa u omiljenim filmovima i njihovim kompozicijama. Nedavno je nastupio takodje na Kolarcu sa violinistom Nemanjom Radulovićem kao deo sastava „Double Sens“ kao promociju zajjedničkog albuma „Roots“ (2022).
Onda je usledio univerzum super heroja, ali ovog puta nije bio Betmen kao vizija Tima Bartona od pre 30 godina, već druga trilogija režisera Kristofera Nolana.
Nemački kompozitor Hans Cimer (1957) i “Betmen – Mračni vitez” (The Dark Knight, 2008) bili su efektan deo programa ove noći, kao i podsećanje na veliki hit i poslednju ulogu tragično nastradalog glumca Hita Ledžera, koji je posthumno bio nagradjen Oskarom za ulogu negativca Džokera.
“Kralj lavova”, “Gladijator”, “Poslednji samuraj”, “Pirati sa Kariba”, “Kišni čovek”, “Međuzvezdani”, “Dina”, neki su od hitova Holivuda sa potpisom Hansa Cimera.
Za sam kraj koncerta – Džon Vilijams: “E.T. Avanture na Zemlji” za veliki film koji su mnoge generacije obožavale – “E.T. Vanzemaljac” Stivena Spilberga.
Plodna karijera poznatog holivudskog kompozitora, dirigenta i pijaniste Džona Vilijamsa (1932) traje već sedam decenija, i sa svojih 90 godina nije otišao u penziju, a opus mu je impozantan (Ratovi zvezda, Supermen, Bliski susreti treće vrste, a Šindlerova lista, Uhvati me ako možeš, Sedam godina na Tibetu, serijali – Indijana Džons, Park iz doba jure, Hari Poter).
Kompozicija “Avanture na Zemlji” premijerno je izvedena 2003. godine i kombinuje teme iz poslednjih kultnih sekvenci filma koje prate jurnjavu biciklom, dirljiv rastanak u suzama i uzdizanje svemirskog broda na noćno nebo.
Do sada je Vilijams osvojio 25 Gremija, sedam nagrada Britanske filmske akademije, četiri Zlatna globusa i pet Oskara (sa čak 52 nominacije), a jedan Oskar pripao mu je baš za “E. T. Vanzemaljac” (1983).
Na jubilarnom 50. FEST-u ove godine u Mts Dvorani je priredjen koncert Simfonijskog orkestra RTS-a isključivo sa muzikom Džona Vilijamsa iz sveta filma, tako da je FEST slavio 50, a Vilijams – 90 godina.
Na bis Beogradska filharmonija je još jednom izvela kompoziciju za seriju “Igre prestola” i time zaokružila puna dva sata sa pauzom višeslojnog i sadržajnog filmskog koncerta.
IVAN MAKRAGIĆ
