Putovanje kroz klasiku i savremene kompozitore
BEOGRAD, 4. novembra – Festival Beogradske muzičke svečanosti BEMUS 2022 u 54. izdanju treće večeri (03.11.) u svom programu priredio je koncert srpskog umetnika Nemanje Stankovića na violončelu i italijanskog muzičara Marina Formentija na klaviru, u Sali Beogradske filharmonije.
Na programu su bile kompozicije Bele Bartoka, Roberta Šumana, Johanesa Bramsa i drugih velikih imena klasiccne muzike.
Pravi virtuoz i maestro na violončelu Nemanja Stanković važi za jednu od vodećih mladih zvezda na domaćoj sceni.
Imao je solističke nastupe sa Beogradskom filharmonijom, Simfonijskim orkestrima RTS i FMU u Beogradu, orkestrom „Kamerata Serbika“, Italijanskim omladinskim orkestrom, Češkim virtuozima, Gudačima sv. Đorđa, Niškim simfonijskim orkestrom, BGO Dušan Skovran, Bitoljskim i Zrenjaninskim kamernim orkestrom, Simfonijskim orkestrom „Kristijansand“.
Nastupao je širom Evrope, ali i u Severnoj Americi, Japanu, Senegalu i Tunisu.
Nemanja Stanković sa italijanskim kolegom pijanistom Marinom Formentijem započeo je zahtevan program sa savremenim kompozitorom Arvom Pertijem iz Estonije i njegovim delom “Fratres” (1977), jednoj od najizvodjenijih kompozicija tog autora.
Arvo Pert (87) je poznat kao tvorac klasične i religiozne muzike, a osim važne numere „Fratres“, poznata su mu i dela „Für Alina“ (1976) i „Spiegel im Spiegel“ (1978).
Smatra se da je od 2011. do 2018. godine bio najizvodjeniji živi kompozitor na svetu, dok je 2019. zauzeo drugo mesto, posle slavnog američkog autora Džona Vilijamsa („Šindlerova lista“).
Ovaj estonski kompozitor čak ima i svoj centar naziva „The Arvo Part Centre“, otvoren za javnost 2018. u Laulasmi, selu u severozapadnoj Estoniji.
Na repertoaru tandema srpskog violončeliste i italijanskog pijaniste bio je i madjarski kompozitor Bela Bartok sa „Rapsodijom za violončelo i klavir br. 1, Sz. 88“ koja sadrži dva stava („Lassu. Moderato“ i „Friss. Allegretto Moderato“).
Strastveno, snažno i posvećeno, muzičari su plovili ovom kompozicijom kao kroz madjarsku kulturnu baštinu.
Bela Viktor Janoš Bartok (1881 –1945) na Muzičkoj akademiji u Budimpešti studirao je komponovanje i klavir, te se razvio u izvanrednog virtuoza na klaviru.
Na koncertima je često svirao sa svojom suprugom, pijanistkinjom Ditom Pastori.
Prvi značajniji uspeh doživeo je izvođenjem baleta-pantomime “Drveni princ”, i kasnije opere “Dvorac Modrobradog”, numere “Divertimento”, a veliku svetsku slavu njegova dela su postigla tek nakon smrti (“Sonata za solo violinu”, “Treći klavirski koncert”, “Rumunski plesovi”).
Neumorni tandem Nemanja-Marino je na programu imao i kraću numeru Rodiona Ščedrina – “U stilu Albeniza”, efektno, brzo, ostavlja utisak putovanja kroz višeslojnu umetnost.
Rodion Konstantinovič Ščedrin (89) je sovjetski i ruski kompozitor i pijanista, nekada laureat SSSR Državne nagrade (1972), Lenjinove nagrade (1984), i državne nagrade – priznanja Ruske federacije (1992).
Ovaj stanovnik Litvanije i Španije, poznat je po mnogim svojim operama (“Lolita” po romanu Vladimira Nabokova), baletima (“Ana Karenjina”, prema Lavu Tolstoju), mjuziklima (“Nina i 12 meseci”), simfonijama, kompozicijama za klavir, orkestre, vokalne soliste, i mnoge druge.
Usledila je veoma kratka, gotovo neprimetna pauza, da pijanista i violončelista predahnu, i nakon pet minuta, bili su ponovo na sceni.
Repertoar je uključio „Tri mala komada op. 11“ Antona Veberna (Beč,1883 – Mitersil, 1945), austrijskog kompozitora. Bio je jedan od najznačajnijih predstavnika bečke atonalne škole i ekspresionizma u muzici.
U vreme nacizma njegova dela bila su zabranjena, a pedesetih godina 20. veka postao je uzor generaciji kompozitora koji su u njegovom stvaralaštvu pronalazili ideje i inspiraciju za elektronsku muziku.
Neobično kratka kompozicija od Veberna sa tri minijaturna stava veoma je iznenadila publiku, koja je zbunjeno aplaudirala kad je muziciranje završeno, jer su očekivali da će potrajati.
Nemanja Stanković je sve vreme vladao scenom kao svetski umetnik, koga je još 2007. umetnička asocijacija „ArtLink“ proglasila za najperspektivnijeg mladog umetnika Srbije.
Imao je zapažene nastupe na međunarodnim festivalima: BEMUS, NIMUS, OKTOH, Alpen Classica, Kotor Art, Mokranjčevi dani, Čelo fest, BUNT, STRINGS, LilaLo.
Toliko istaknuto izvodjačko iskustvo se osetilo ove noći koliko je samouvereno vladao svojim instrumentom uz inostranog kolegu.
Pijanista Marino Formenti, koga je prestižni magazin “Los Anđeles Tajms” (Los Angeles Times) nazvao Glenom Guldom 21. veka (čuveni kanadski pijanista klasične muzike), jedan je od najzanimljivijih muzičara svoje generacije.
Nastupao je na međunarodnim festivalima u Salcburgu, Lucernu, Edinburgu, Raviniji i Aspenu, kao i u glavnim dvoranama Njujorka, Berlina, Beča, Los Anđelesa, Pariza, Londona ili Tokija.
Kao solista, Formenti je svirao sa Filharmonijama Los Anđelesa, Minhena, Njujorka, Kamernim orkestrom Gustav Maler, bečkim Radio-simfonijskim orkestrom, dok je u kamernoj muzici nastupao sa Gidonom Kremerom, Larsom Fogtom, Emanuelom Pahudom, čak i glumcem Ulrihom Matesom.
Robert Šuman i njegovo delo „Fantastični komad op. 73″ sa tri stava bio je novi izazov za posvećeni par muzičkih umetnika.
Autor Robert Šuman (Cvikau, 1810 – Bon, 1856) kao nemački kompozitor romantizma, danas je smatran predstavnikom muzikalnog romantizma.
Komponovao je klavirsku, crkvenu muziku, pesme, a 1843. godine kolega Feliks Mendelson ga je angažovao za nastavnika klavira i kompozicije na tada novom konzervatorijumu u Lajpcigu.
Čuveni Šuman od 1850. do 1853. bio je gradski muzički direktor u Diseldorfu, oženjen kasnije poznatom umetnicom Klarom Šuman, a od muzičkih ličnosti – kolega, posebno je uticao na Bramsa.
Upravo je navedeni umetnik ostavljen za kraj koncerta sinoć – Johanes Brams: “Sonata za klavir i violončelo br. 1, op. 38.”.
Umetnik Johanes Brams (Hamburg,1833 – Beč, 1897) kao slavni nemački kompozitor i pijanista, bio je jedan od predstavnika kasnog romantizma, a sa Johanom Sebastijanom Bahom i Ludvigom van Betovenom, bio je deo „Tria B“.
Sonata br.1, op 38., u e-molu, za violončelo i klavir, nastala je u periodu od 1862. do 1865. godine, originalno je napisana kao klavirski kvintet.
Razlog dugog vremenskog perioda stvaranja ove sonate je da Brams nije bio zadovoljan svojim ranijim stvaralaštvom, te se trudio da napiše savršeno (remek) delo.
Nekoliko godina kasnije, sonata je aranžirana za klavir i violončelo, pri čemu se stavlja akcenat na klavir. Sonata ima tri stava, od kojih je prvi („Allegro non troppo“ e-mol) najduži i traje većinu izvođačkog vremena, ubedljivo duže od ostalih stavova (“Allegretto quasi Menuetto (a-mol)”, “Allegro (e-mol)”).
Publika širom sveta i u Srbiji koja voli i prati klasičnu muziku, navikla je na koncertima mnogih pijanista i violinista da sluša i druga remek dela od velikog Bramsa: “Koncert za klavir i orkestar, opus 15 i 83”, “Violinski koncert, opus 77”, “Koncert za violinu, violončelo i orkestar, opus 102”, “Nemački rekvijem, opus 45”, “Rapsodija za alt, opus 53”, “Mađarske igre”.
Naravno, muzičari Nemanja Stankiović i Marino Formenti su izašli na bis i odsvirali još nekoliko kompozicija klasike mimo odredjenog repertoara na veliko zadovoljstvo publike, i time su zaokružili sat i po vremena veoma efektnog i višeslojnog koncerta, koji je ličio na odlazak u drugu umetničku dimenziju.
IVAN MAKRAGIĆ
TANJUG / Music Pocket
