Publika u Srbiji u masovnoj formi očigledno veoma voli klasiku što je zaista pohvalno
BEOGRAD, 4. septembra – Jedinstveni muzički spektakl „Karmina Burana“ Karla Orfa otvorio je sinoć (subota, 03.09.) besplatan jednodnevni festival “Muzička vizija Balkana” na beogradskom Ušću, u organizaciji Centra beogradskih festivala – CEBEF i selekcije programa „Classical Sessions“.
Koncert je počeo tačno na vreme, u minut 20.00h, što se retko dešava kada su u pitanju tako velike produkcije i zahtevni muzički poduhvati u okviru festivala.
Spomenuti projekat Srpskog narodnog pozorišta (SNP) iz Novog Sada prvobitno je bio u planu da gostuje u maju mesecu takodje na otvorenom, na Trgu republike u Beogradu, ali odložen je tada zbog nevremena.
Onda na poziv produkcije festivala “Exit” iz Novog Sada, „Karmina Burana“ priključena je sadržajnom maratonskom koncertu kao deo programa „Muzička vizija Balkana“ u okviru „WOMBA“ plaftorme uz podršku Fondacije za otvoreno društvo i inicijative “Otvoreni Balkan”.
Tako su posle “Karmine Burane” nastupili sledeći muzičari – Marko Louis, Vlatko Stefanovski, di-džej iz Holandije – Satori, i drugi.
Troje solista – sopran Marija Jelić, tenor Stevan Karanac i bariton Vasa Stajkić u punih sat vremena oduševili su publiku od nekoliko hiljada posetilaca na Ušću, koji su uživali u raskošnom koncertu sa skoro 400 izvođača na pozornici, među kojima su dva simfonijska orkestra, dva hora i dečiji hor, uz superviziju dirigenta – maestra Aleksandra Kojića.
Scenska produkcija uključila je i veoma zanimljive vizuelne efekte, odnosno video radove na tri gigantska platna, prepune jakih boja gde dominiraju plava, crvena i zelena, koje prikazuju putovanje kroz kosmos i neka druga prostranstva, dimenzije, univerzume.
Za sve posetioce je ulazak bio besplatan za događaj koji realizuje CEBEF u saradnji sa SNP i Umetničkim ansamblom “Stanislav Binički”.
„Karmina Burana” je atraktivna scenska kantata za soliste, hor i orkestar, nemačkog kompozitora Karla Orfa (1895-1982), koja predstavlja deo muzičkog triptiha „Trijumf”.
Navedeni triptih, osim „Karmine Burane”, čine i – scenska igra „Katuli Karmina” i scenski koncert „Trijumf Afrodite”.
Naziv ”Carmina Burana” je latinskog porekla – ”Carmina” znači pesma, a ”Burana” je skraćeno ime Benediktbeuern manastira u Bavarskoj, i prevod na srpski jezik glasi – „Pesme Burane”.
Jedan je od značajnijih kompozitora 20. veka proslavio se upravo ovim remek delom – „Karmina Burana” i kasnije nije ponovio uspeh tog trijumfa.
Pesme Burane su svetovne pesme za pevače i hor da se peva zajedno sa instrumentima i magičnim slikama.
Kompozicija počinje i završava pesmom “O Fortuna” (Fortuna = rimska boginja sreće; fortuna = bogatstvo, sreća, sudbina).
Inače, sve pesme podeljene su u tri dela: „Prolećno vreme” (prikaz mladalačkog, energičnog plesa), „U kafani” (evociranje pijanstva, uživanja u jelu, hedonizam) i „Sud ljubavi” (udvaranje i romantična ljubav).
Delo je premijerno izvedeno u Novom Sadu u maju, na platou ispred SNP-a.
Ta kompozicija pisana za trio vokalnih solista (sopran, tenor i bariton), veliki mešoviti hor i simfonijski orkestar, veoma pojačan udaraljkama, svetsku premijeru je imala 8. juna davne 1937. godine u Frankfurtu.
Srpski sopran Marija Jelić jedna je od najtraženijih operskih umetnica kod nas i mnogo šire: gostovala je na koncertima slavnog Plasida Dominga 2021. na stadionu Tašmajdan, Marte Argerič na Kolarcu 2022, pevala je sa Elinom Garančom na Ljubljanskom festivalu u koncertnom izvođenju opere “Karmen”.
Takodje, veoma angažovana umetnica imala je solistički koncert u Karnegi holu u Njujorku (mart 2021), a ove godine dva puta je nastupala na festivalima u Letoniji.
Održala je 10 koncerata sa simfonijskim orkestrom Sankt Peterburga i maestrom Darelom Angom (Marinski teatar) u Nacionalnoj biblioteci u Pekingu, u Donging Grand teatru, u Lini Snou Lotus teatru.
Izvela je Mikaelu u Hrvatskom narodnom kazalištu u Osijeku i Narodnom pozorištu u Beogradu.
Pevala je Elizabetu u operi “Don Karlos” u Plovdivu (Bugarska), gostovala na Gala operskom koncertu otvaranja 60. Festivala Ohridsko leto (Makedonija).
Marija Jelić održaće operski gala koncert u Kur-salonu u Banji Koviljača, 6. septembra u pratnji umetničkog ansambla Ministarstva odbrane „Stanislav Binički“ i dirigenta Dijane Cvetković.
Čuveni Kur-salon je dvorac iz 30-ih godina prošlog veka sagrađen za Kralja Aleksandra Karađorđevića. Zamišljen da bude salon za zabavu, mesto prestiža i glamura, Kur-salon je u svojoj novoj istoriji potpuno rekonstruisan i sada nudi i brojne druge umetničke, duhovne i zabavne sadržaje čime postaje svojevrsni simbol podrinjskog kraja.
Bariton Vasa Stajkić, prvak Opere SNP, laureat je mnogih takmičenja: – „Petar Konjović“ (1998), „Obzorja na Tisi“ (2000 i 2002), treća nagrada za interpretaciju operskih arija na Međunarodnoj Letnjoj Akademiji Prag, Beč, Budimpešta, u Austriji (2000).
Stevan Karanac, tenor, solista Opere SNP, doktorand je izvođačkih umetnosti na katedri za solo pevanje Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu.
Tenor je svoju karijeru posvetio izvođenju operskog repertoara u teatrima u Srbiji i inostranstvu (Hrvatska, Crna Gora, Bosna i Hercegovina, Makedonija, Bugarska, Mađarska, Nemačka, Švajcarska, Portugal, Švedska, Italija, Jordan).
Maestro – dirigent Aleksandar Kojić, pored standardnog repertoara, dokazao se i na polju moderne opere. Izvođenje opere “Mileva” savremene kompozitorke Aleksandre Vrebalov, nagrađeno je Godišnjom nagradom SNP-a za najbolju opersku predstavu u 2012. godini.
Francuska televizija ARTE snimila je to izvođenje i emitovala ga šest meseci, nakon čega je “Mileva” ušla u prvih 15 svetskih produkcija koje je ova TV snimala 2012.
Proteklih godina Kojić je gostovao u Hrvatskom narodnom kazalištu (HNK) u Zagrebu i HNK Ivana pl. Zajca Rijeka, Segedinskoj operi (Mađarska), Teatru Opere i Baleta u Krasnojarsku (Rusija).
Višeslojno delo „Karmina Burana” je kolekcija (oslikani rukopis) od preko 1000 pesama na latinskom, nemačkom i srednjovekovnom francuskom jeziku, a otkrio ih je 1803. godine – bibliotekar Johan Kristof fon Aretin.
Tek 1934. godine Karl Orf je pronašao izdanje „Karmine Burane” iz 1847., izdavača Johana Andreasa Šmelera, koji je sakupio delove ovog rukopisa. Uz pomoć Majkla Hofmana, studenta prava i poznavaoca latinskog jezika, kompozitor Orf je iz rukopisa odabrao 24 pesme za libreto.
Autori su bili Golijardi – studenti teologije, pripradnici sveštenstva Rimokatoličke crkve, koji su tokom XII i XIII veka u zapadnoj Evropi pisali satiričnu poeziju na latinskom jeziku.
Ovi pesnici i muzičari su slavili zemaljski humor, radost kafane, prirode, ljubavi i požude. Smatra se da pesme potiču iz XI, XII i XIII veka. Postoje indicije da je tekst sakupljen sa područja današnje Austrije. originalni zapis teksta danas se nalazi u Bavarskoj državnoj biblioteci.
Proces komponovanja je trajao tokom 1935. i 1936. godine, a rezultat je bila upravo scenska kantata za soliste, hor i orkestar.
Danas se „Karmina Burana” izvodi kao koncertna, a ne scenska kantata kako je Orf zamislio. On je smatrao da muzičko izvođenje treba da sadrži i ples, koreografiju, vizuelni dizajn, čime je doprineo razvijanju dramskog koncepta ”Teatar Mundi” (Pozorište sveta) u kome muzika, tekst i pokret čine jednu celinu.
Ivan Makragić
TANJUG / Music Pocket
