Koncert „Crvena violina“ američke umetnice Elizabet Pitkern održan na Kolarcu (18.10.2022.)

Premijerno gostovanje slavne muzičarke u Srbiji

BEOGRAD, 18. oktobra – Poznata američka violinistkinja Elizabet Pitkern je sinoć (utorak, 18.10.)prvi put održala koncert u Srbiji na sceni Velike sale Kolarčeve zadužbine.

Tako je publika u Beogradu na koncertu pod nazivom „Crvena violina“ imala prilike da premijerno čuje zvuke jedne od najpoznatijih i najskupljih violina na svetu, u vrednosti od dva miliona dolara.

Misteriozna sudbina violine Antonija Stradivarija, nastala u 18. veku (1720. godine), bila je inspiracija za igrani film upravo naziva „Crvena violina“ (Red Violin 1998) francuskog reditelja Fransoa Žerarda, koji je dobio Oskara za muziku.

Repertoar koncerta od sinoć činile su kompozicije Jozefa Hajdna, Ludviga van Betovena, Klare Šuman, Džordža Geršvina, kao i Ejmi Bič, jedne od najznačajnijih američkih kompozitorki.

Program u trajanju od puna dva sata sa pauzom činio je veoma bogat sadržaj koji je očigledno veoma prijao publici sudeći po čestim aplauzima, čak i kada im vreme nije, nakon završetka nekog od stavova, jer se prema bon tonu aplaudira tek posle okončanja celovite kompozicije.

Koncert je bio podeljen u dva čina, sa pet kompozicija kao višeslojno muzičko putovanje kroz pet zasebnih celina.

Čak i te celine su imale svoja mikro poglavlja, jer je svaka kompozicija sa po tri stava.

Koncert u Beogradu, kao i spomenuti film, nosi naziv po instrumentu za koji se deda njujorške violinistkinje tajno takmičio 1990. godine u čuvenoj aukcijskoj kući „Kristi“ u Londonu.

Talentovanoj unuci Elizabet Pitkern uspeo je deka da kupi ovu violinu po ceni od skoro dva miliona dolara, što je bilo najveće iznenadjenje ikada i ćini je najskupljom violinom na planeti. 

Na koncertu u Beogradu slavnu violinistkinju su pratili Marko Stuparević, srpski pijanista koji živi u Njujorku, i specijalna gošća na violončelu – njegova supruga, američka umetnica Kejla Herman, koji su i zaslužni za njen dolazak.

Program je prema muzičkom dramaturškom konceptu počeo sa delom austrijskog kompozitora Jozefa Hajdna (1732-1809) – „Klavirski Trio br. 39 u G duru Hob. XV/25“.

Nakon zahtevne kompozicije umetnika koga su zvali „Otac simfonije“, usledila je duža numera „Sonata za Violinu i Klavir u E mollu“ engleskog kompozitora Edvarda Vilijama Elgara (1857-1934), za koju je američka violinistkinja otkrila nedavno da se retko kada izvodi u celini bilo gde na svetu, te joj je čast da je svira u Beogradu.

Nakon pauze, drugi čin donosi malo duži sadržaj – Klaru Šuman (1819-1896) i njeno kratko delo „Tri Romanse za Violinu i Klavir op. 22“, kao i „Klavirski Trio op. 150″ od nekada slavne Ejmi Bič (1867-1944) i za kraj dzez standardi, naravno – Džordž Geršvin (1898-1937) i „Tri Prelida“ (obrada Jaše Hajfeca), kroz tri opsežna stava.

To nije bilo dosta publici, tako da je Elizabet izvela još kompozicija na dva bisa, na oduševljenje auditorijuma, ovog puta je stajala, a skoro sve vreme je bila u sedećem položaju.

Umetnica je podelila sa publikom kratko priču oko numere „Tri romanse“, jer posebna istorija je vezana za ovo delo.

Crvenu violinu je imao i čuveni madjarski violinista, dirigent, profesor i kompozitor Jozef Joakim (1831-1907). Umetnik je imao medjunarodnu karijeru i živeo u Nemačkoj, pre svega gradovima Berlin i Hanover, i ostao je prijatelj sa Johanom Bramsom i Klarom Šuman, kome je ova nemačka pijanistikinja i kompozitorka posvetila upravo „Tri romanse“.

Zanimljivo da su Elizabet Pitkern i pijanista Marko Stuparević svoje note gledali na tabletima, što je neobično, obično publika je navikla da muzičari imaju odštampane note i sa njih čitaju dok sviraju.

Ali, eto, moderne tehnologije, život preko okeana učinio je svoje da na ovaj način njih dvoje uspevaju da muziciraju, praktičnije svakako.

Posle Beograda, Elizabet Pitkern će se prvo vratiti kući, a onda je čeka izuzetno produktivna turneja, pre svega po rodnoj Americi – Sinsinati (Ohajo), Los Andjeles, Njujork, Kajmanska ostrva, u planu je i Australija.

Nakon toga će imati kraću pauzu, i onda nastaviti od kraja decembra da nastupa po rajskim prostranstvima – ponovo Njujork, Bahami, Florida, čuveno jezero Taho na granici Nevade i Kalifornije.

Tokom boravka u Beogradu od čak ssest dana, po sopstvenoj želji, Pitkern je održala i besplatan masterklas za učenike Srednje muzičke škole „Stanković“ kojima je bila odušeljena.

„Crvena violina“ dobila je ime po prepoznatljivom crvenom laku, a ne zna se šta je bilo sa instrumentom godinama, ali je poznato da je među njenim vlasnicima u 20. veku neko vreme bila porodica nemačkog kompozitora Feliksa Mendelsona.

Elizabet Pitkern rođena je u muzičkoj porodici u Pensilvaniji, a živi u Njujorku, i jedna je od omiljenih američkih solistikinja, a počela je da svira violinu sa tri godine, da bi već sa 14 nastupila sa orkestrom.

Kao solista nastupala je sa preko 15 orkestara u SAD, Kini, Brazilu i Bugarskoj, Italiji, Francuskoj, Nemačkoj, Španiji, Britaniji, Mađarskoj, Rumuniji, Hrvatskoj, Češkoj, Kanadi, Meksiku, Kajmanskim Ostrvima, Ukrajini, Poljskoj i Austriji. 

 Osim zbog svog umetničkog umeća i beskrajnog talenta, američka solistkinja iz Njujorka je popularna već 32 godine otkad je zahvaljujuchi svom dedi postala vlasnica jedne od najpoznatijih violina sveta koja nosi i naziv „Crvena Stradivari Mendelson violina“. 

Publika na Kolarcu je stvarno bila impresionirana koncertom i verujemo da će se Elizabet vraćati sa kolegom Markom i njegovom suprugom još nekoliko puta u Beograd, iako sala nije bila puna, što nju nije nimalo obeshrabrilo, pružila je dostojanstven i atraktivan celovečernji koncert.

Možda je bilo neophodno za njen prvi put u Srbiji da pruži malo i komunikaciju sa publikom, mada muzičari klasičnog repertoara to i ne rade tako često, sve je na izboru izvođača.

IVAN MAKRAGIĆ

TANJUG / Music Pocket

Foto: MARINA LUČIĆ